بســــــــم الله الرحمــــــن الرحیــــــــــم
در همه آسمان و زمین هیچ کس مثل من نیست . به همه اهل آسمان و زمین بدهکارم . یک ذی روح پیدا نشد که از من طلبکار نباشد . هیچ کاری هم به عنوان تشکر از آنها نتوانستم انجام دهم . به داد چنین کسی جز صانعش که خواهد رسید ؟
شرح استاد : در بحث های قبل گفتیم که آنچه در دسترس ما هست همه خلق در رسیدن آن به ما سهم دارند . سلسله وار عواملی به هم متصل هستند تا آنچه که به عنوان ظرف غذا یا جامه ای که به تن داریم ، خانه ای که در آن زندگی می کنیم ، وسیله ای که سوار آن می شویم و ... وقتی به آنها نگاه می کنید ببینید چقدر آدمهای زیادی پشت به پشت هم داده اند تا به دست ما رسیده است .
بنابراین انسان به همه اهل آسمان و زمین بدهکار است و انسان باید ببیند واقعاً حق کدام یک از این انسانها را توانسته ادا کند ؟ یعنی کسانی که به گردن ما حق داشته اند کدام یک را توانسته ایم حقشان را ادا کنیم ؟ هیچ کدام .
در این حالت انسان مضطر می شود و کاری هم از دستش بر نمی آید که خودش را از زیر این دینهای سنگین رها کند . و وقتی انسان مضطر شد آنوقت خدا را می خواند و خدا می فرماید من خودم حق همه را ادا خواهم کرد که در این حالت همه بدهکاریهای ما سر از خدا در می آورد . حالا در برابر خدا چه کاری از شما بر می آید ؟ چگونه این بدهیها را پاک کنیم ؟ چون چیزی نداریم عاجزیم !
وقتی مضطر شدید آنوقت خدا می آید دستتان را می گیرد . خداوند می فرماید همین که فهمیدی بدهکاری و فهمیدی که هیچ چیزی هم نداری تا بدهیهایت را بدهی و فهمیدی که از پس شکر من هم بر نمی آیی و فهمیدی که مشمول لطف و فضل و رحمت و کرم خدا هستی همین کفایت می کند .